สร้างวินัยให้ลูก

          เด็กๆ ต้องการกติกาเพื่อการฝึกฝนตนเองค่ะ หลักสำคัญ คือ พ่อแม่ควรวางกติกาที่เข้าใจร่วมกันและปฏิบัติด้วยท่าทีที่สุภาพ ยืนยัน ไม่ใช้อารมณ์ ชื่นชมเมื่อลูกทำได้ และต้องรับผลหากไม่ปฏิบัติตาม การมุ่งมั่นทำตามข้อตกลงด้วยความอดทน จะทำให้เด็กรู้สึกมีเกียรติ เกิดความภาคภูมิใจและเคารพตนเองค่ะ

    จัดตารางเวลา = สร้างวินัยให้เป็นทำนอง
          เด็กๆ ล้วนต้องการกติกา หรือข้อตกลงที่ตัวเองสามารถทำได้และเกิดความสามารถเมื่อได้ทำ การทำซ้ำๆ และสม่ำเสมอจนเป็นปรกติในชีวิตประจำวันของเด็กก็จะเป็นการสร้างอุปนิสัยที่ดีและวินัยให้กับชีวิต ไม่มีเด็กคนไหนรู้สึกดีกับการที่วันหนึ่งพ่อแม่เข้มงวด แต่อีกวันกลับผ่อนปรน ขึ้นๆ ลงๆ ตามอารมณ์จนเอาแน่เอานอนไม่ได้ ความสม่ำเสมอจึงเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยให้ลูกฝึกวินัยอย่างได้ผลราบรื่น
           การจัดท่วงทำนองให้กับวินัยภายในบ้าน คือ การจัดตารางเวลาให้ลูกว่า เวลาไหนเป็นเวลาเล่น เวลาทำการบ้าน เวลากินข้าว เวลาช่วยงานบ้านพ่อแม่ เวลานอน ตามความยาก-ง่าย-ถี่-ห่าง ให้เหมาะสมกับวัย และทำต่อเนื่องสม่ำเสมอความขัดแย้งระหว่างพ่อแม่ลูกจะน้อยลง แต่ความสัมพันธ์ระหว่างกันจะดีขึ้น ครอบครัวไหนที่พ่อแม่สร้างวินัยให้เป็นทำนองได้ เท่ากับสร้างนิสัยดีๆ ให้กับลูกอย่างสร้างสรรค์และสร้างสุขให้ทุกคนในบ้าน เพราะวินัยไม่ใช่เป็น “การลงโทษ” แต่เป็นการ “เรียนรู้” ระหวางกัน เพื่อฝึกฝนตนเองของลูกและพ่อแม่

     สิ่งที่พ่อแม่ควรทำ
หลักการวางกติกา
˗ เด็กเล็ก (อนุบาล ประถม) พ่อแม่เป็นผู้กำหนดกติกาที่เหมาะสมกับวัยและการใช้ชีวิตในสังคมเด็กโต (มัธยม) ควรให้เด็กมีส่วนร่วมในการกำหนดกติกา เด็กจะยินดีทำ เพระรู้สึกว่าพ่อแม่รับฟัง
˗ วางกติกาให้เด็กทำสิ่งที่ดีทั้งในบ้านและนอกบ้าน เช่น เคารพสิทธิ์คนอื่น สวัสดีผู้ใหญ่ เล่นของเล่น
ต้องเก็บให้เรียบร้อย เป็นต้น
˗ ต้องรับผลจากการทำหรือไม่ทำตามกติกา เช่น ถ้าทำตามกติกาจะเกิดอะไร และถ้าไม่ทำตามจะเกิดอะไร
˗ เมื่อลูกไม่ทำตามกติกา พ่อแม่ต้องยืนยันในสิ่งที่ตกลงกันไว้อย่างสุภาพ ไม่ใช้อารมณ์ ทั้งพ่อแม่ลูก
ต้องอดทนเพราะที่สุดของการฝึกฝนคือความภาคภูมิใจและเคารพตนเอง

      สิ่งที่พ่อแม่ไม่ควรทำ
˗ อย่าสอนขณะโกรธหรืออารมณ์เสีย เช่น ถ้าลูกอาบน้ำแล้วทิ้งเสื้อผ้าเรี่ยราดกับพื้น แม่ทนไม่ได้ต้อง
มาเก็บให้ เก็บไปก็บ่นว่าไป ผลเสียที่ตามมาคือ เด็กจะติดนิสัยไม่รับผิดชอบ เกิดความสัมพันธ์ที่ไม่ดีระหว่างแม่กับลูกคำพูดร้ายๆ ตอนที่โกรธ
˗ อย่าเถียงกันต่อหน้าลูก กรณีที่พ่อแม่เห็นไม่ตรงกันในการจัดระเบียบกติกา ควรปรับวิธีการให้
สอดคล้องกัน ไม่เช่นนั้นเด็กจะไม่รู้ว่าควรทำอย่างไร

     *หัวใจการเลี้ยงดู วินัยได้ผลคือการจัดวางเวลากิจกรรมของลูกให้เหมาะสม สร้างข้อตกลง รับรู้ร่วมกัน
ปฏิบัติอย่างสม่ำเสมอ จนเคยชินเป็นนิสัย และต้องรับผิดชอบ หากไม่ทำตามกติกา*

(คัดย่อข้อมูลจากหนังสือคู่มือการใช้สื่อเสียงชุด “พ่อแม่เลี้ยงบวก” เนื้อหาวิชาการโดย ศ.คลินิก(พิเศษ)
พญ.วินัดดา ปิยะศิลป์ และผศ.นพ.พนม เกตุมาน ชมรมจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่นแห่งประเทศไทย
นพ.ประเวช ตันติพิวัฒนสกุล นายแพทย์ทรงคุณวุฒิ กรมสุขภาพจิต
กระทรวงสาธารณสุข)