เด็กเป็นทรัพยากรบุคคลที่มีความสำคัญยิ่งต่อการพัฒนาประเทศ จึงสมควรที่จะได้รับการดูแลปกป้องและพัฒนาให้เติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีความสมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสติปัญญา มิติทางด้านสติปัญญาเป็นสิ่งที่พ่อแม่ผู้ปกครองมักจะให้ความสำคัญมากที่สุด ด้วยต้องการให้ลูกหลานประสบความสำเร็จในการเรียนและหน้าที่การงานในอนาคต แต่จากการสำรวจพบว่าพ่อแม่ผู้ปกครองยังขาดความเข้าใจที่ถูกต้องในการเสริมสร้างความฉลาดในเด็ก ดังจะเห็นได้จากการสำรวจของกรมอนามัยพบว่า หญิงตั้งครรภ์ที่ฝากครรภ์ครั้งแรกอายุครรภ์น้อยกว่าหรือเท่ากับ 12 สัปดาห์ มีเพียงร้อยละ 57.3 การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน เพียงร้อยละ 29.5 รวมถึงพ่อแม่และผู้เลี้ยงดูเด็กขาดความรู้ ทักษะในการเลี้ยงดูเด็กที่ถูกต้อง (สำนักส่งเสริมสุขภาพ, 2556) พ่อแม่มีส่วนร่วมในกิจกรรมส่งเสริมการเรียนรู้และการเตรียมความพร้อมก่อนเข้าโรงเรียนของลูกเพียงร้อยละ 20 เด็กที่มีหนังสือสำหรับเด็กอย่างน้อย 3 เล่มในบ้าน มีเพียงร้อยละ 43 (สำนักงานสถิติแห่งชาติ 2555) ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ล้วนมีผลต่อการเสริมสร้างความฉลาดของเด็กทั้งสิ้น
ด้วยเหตุนี้ เด็กไทยจึงมีปัญหาพัฒนาการและสติปัญญาล่าช้าดังจะเห็นได้จากการสำรวจของกรมอนามัย ในปี 2542-2557 พบเด็กที่พัฒนาการสงสัยล่าช้ามีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อยๆ (ร้อยละ 29.7, 29, 32.3,29.7 และ 27.5 ตามลำดับ) แม้ว่ากระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัยและกรมสุขภาพจิตได้พัฒนาการให้บริการในคลินิกเด็กดี (Well ChildClinic) เพื่อให้เด็กปฐมวัยได้รับการคัดกรองและส่งเสริมพัฒนาการ จากการดำเนินงานพบว่า พ่อแม่/ผู้เลี้ยงดู ซึ่งเป็นบุคคลสำคัญที่สุดในการส่งเสริมพัฒนาการเด็กยังขาดความตระหนักและขาดความรู้ในการเลี้ยงดูเด็กอย่างเหมาะสม
กรมสุขภาพจิตเล็งเห็นความสำคัญในการให้ความรู้แก่พ่อแม่และผู้เลี้ยงดู เพื่อเสริมสร้างความฉลาดในเด็กจึงจัดทำคู่มือฉบับนี้ เพื่อให้พ่อแม่และผู้เลี้ยงดู ใช้เป็นแนวทางในการเสริมสร้างความฉลาดกับลูก โดยพ่อแม่และผู้เลี้ยงดูสามารถทำกิจกรรมเหล่านี้ผ่านการเล่นหรือกิจกรรมในชีวิตประจำวันที่มีความสนุกสนาน โดยใช้อุปกรณ์ที่หาได้ในบ้าน การเล่นกับเด็กผ่านกิจกรรมเหล่านี้ นอกจากจะเป็นการเสริมสร้างความฉลาดแก่เด็กแล้วยังเป็นการใช้เวลาคุณภาพเพื่อสร้างความผูกพันกับเด็กอีกด้วย เพื่อให้เด็กเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีความสมบูรณ์ทั้งร่างกายจิตใจ อารมณ์ และสติปัญญาต่อไป
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข
