กินนมอย่างไรให้สมวัย

รวบรวมข้อมูลโดย ฝ่ายสื่อสารองค์กรและเทคโนโลยี
           อาหารเป็นปัจจัยสำคัญต่อชีวิต มีอิทธิพลต่อการเจริญเติบโตพัฒนาการของร่างกาย และสุขภาพของคนเรา ทารกและเด็กเป็นวัยที่มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการอย่างรวดเร็ว การให้อาหารที่เหมาะกับวัยจะทำให้การเจริญเติบโตและพัฒนาการของร่างกายปรกติ และมีสุขภาพแข็งแรง

      คำถามที่แม่ถามกันมากที่สุดกับปัญหา "กินนมอย่างไรให้สมวัย เพื่อสุขภาพและพัฒนาการของลูก"
          1.ทารกแรกเกิดควรให้นมชนิดใดที่เหมาะสมที่สุด
          นมแม่เป็นอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก มีความเหมาะสมสำหรับลูกของตน ที่กล่าวว่านมแม่ดีที่สุดก็เพราะนมแม่มีสารอาหารที่จำเป็นครบถ้วน และเหมาะสมกับความต้องการของทารก นอกจากนี้ในนมแม่ยังมีเซลล์และสารเพิ่มภูมิต้านทานหลายชนิดที่ช่วยป้องกันโรคติดเชื้อให้แก่ทารก ที่สำคัญนมแม่ไม่ต้องซื้อหา ธรรมชาติได้ให้แม่ทุกคนมีโอกาสให้ลูกกินนมแม่จากเต้า ทารกจะได้แข็งแรง ไม่แพ้โปรตีนนมวัว และฉลาด มีไอคิวสูง
          2.ทารกควรได้รับนมแม่เมื่อใด บ่อยแค่ไหน และกิน นานเท่าไร
          ทารกควรได้รับนมแม่เริ่มตั้งแต่แรกเกิดในห้องคลอด นมแม่ในวันแรกๆ ยังมีปริมาณไม่มาก ทารกแรกเกิดจะดูดบ่อยทุก 1-3 ชั่วโมง ควรให้ทารกดูดนมแม่ทั้ง 2 เต้า เมื่อทารกแรกเกิดดูดนมแม่บ่อยๆและดูดจนหมดเต้าก็จะกระตุ้นให้มีการสร้างน้ำนมแม่เพิ่มขึ้น เพื่อให้มีน้ำนมเพียงพอกับความต้องการของทารก ทารกจะดูดนมแม่ห่างเป็นทุก 3-4 ชั่วโมง โดยทั่วไปนมแม่จะมีปริมาณมากพอสำหรับให้ทารกกินเป็นอาหารเพียงอย่างเดียวได้ช่วงอายุ 4-6 เดือนแรก หลังจากนั้นปริมาณนมแม่อย่างเดียวมักจะไม่พอสำหรับความต้องการของทารก จำเป็นต้องเสริมอาหารตามวัยนอกเหนือจากนมแม่ ได้แก่ ข้าว กล้วย เนื้อสัตว์ ตับ ไข่แดง ผัก และผลไม้
          3.ถ้าแม่มีปัญหาหรือเจ็บป่วยไม่สามารถให้ลูกกินนม แม่ได้ ควรให้นมชนิดใดที่จะทดแทนนมแม่ได้เหมาะสม และให้กินอย่างไร
          กรณีที่แม่ไม่สามารถให้ลูกกินนมแม่ ควรให้นมผงสูตรที่ดัดแปลงสำหรับทารกแรกเกิดถึง 1 ปี หรือนมสูตร 1 นมผงชนิดนี้ทำจากนมวัว แต่จะปรับลดส่วนประกอบให้มีสารอาหารต่างๆ ใกล้เคียงกับนมแม่ ซึ่งมีมาตรฐานกำหนดในการผลิต ทารกแรกเกิดที่จำเป็นต้องกินนมผง ผู้ปกครองควรให้ความสำคัญในการชงนม ต้องชงให้ถูกส่วน ช้อนตวงนมจะมี 2 ขนาด ช้อนตวงใหญ่จะใช้น้ำ 2 ออนซ์ต่อนมผง 1 ช้อน และช้อนตวงเล็กจะใช้น้ำ 1 ออนซ์ต่อนมผง 1 ช้อน ซึ่งสามารถดูได้จากตารางการชงนมที่แสดงไว้ข้างกระป๋อง นมผงจะเริ่มชงจากปริมาณ 1-2 ออนซ์ ให้กินทุก 3 ชั่วโมง
          เมื่อทารกอายุราว 3-4 เดือน จำเป็นต้องให้ปริมาณนมเพิ่มขึ้นเพื่อให้ทารกกินอิ่ม โดยให้กินทุก 4 ชั่วโมง เมื่ออายุ 4-6 เดือน ควรเริ่มให้อาหารตามวัยเสริม เช่นเดียวกับทารกที่กินนมแม่ และสามารถหัดให้ทารกงดนมมื้อดึกได้ โดยให้เริ่มอาหารตามวัย 1 มื้อในตอนเย็นเมื่ออายุ 6 เดือน จะลดปัญหาการเกิดฟันผุจากการหลับคาขวดนมในปาก
         4.ในวัยทารก คุณแม่จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกกินนมพอเหมาะ ไม่มากไปหรือน้อยไป
          ทารกที่ได้รับนมเพียงพอ เมื่อกินอิ่มจะนอนหลับได้นาน 3-4 ชั่วโมง ขับถ่ายปรกติ และมีการเจริญเติบโตปรกติ โดยเปรียบเทียบค่าน้ำหนักตัวและความยาวของทารกกับกราฟอ้างอิงหรือเกณฑ์มาตรฐานการเจริญเติบโตของเด็ก ถ้ากินนมมากไป ทารกอาจมีการแหวะหรืออาเจียนหลังกินนมเกือบทุกครั้ง หลังจากนั้นเด็กก็ดูปรกติดี ไม่งอแง แต่อาจมีการเจริญเติบโตที่สูงกว่าเกณฑ์อ้างอิง สำหรับทารกที่กินได้น้อย เมื่อกินไม่อิ่มจะร้องงอแง หรือหลับได้ระยะเวลาสั้นๆ และตื่นบ่อย อาจมีน้ำหนักตัวน้อยหรือการเจริญเติบโตช้ากว่าปรกติ
          5.ถ้าทารกวัย 6 เดือนขึ้นไป ไม่ได้รับอาหารตามวัย จะเกิดผลเสียต่อเด็กหรือไม่
          ทารกที่กินแต่นมแม่อย่างเดียวในวัยนี้จะได้รับพลังงาน ไม่พอ และเริ่มขาดธาตุเหล็ก จะทำให้ทารกมีน้ำหนักตัวและความยาวไม่เพิ่มขึ้น เกิดภาวะขาดสารอาหารและพลังงาน และเกิดภาวะซีดหรือเลือดจาง นอกจากนี้ทารกยังขาดโอกาสพัฒนาการกินหรือเคี้ยวอาหารที่ไม่ใช่นม ทำให้เด็กเคี้ยวไม่เป็น ถ้าเป็นทารกที่ดูดขวดนมจะทำให้เลิกขวดนมยาก เพราะทารกจะไม่กินข้าว จะกินนมขวดเพิ่มขึ้น
          6.นมกล่อง UHT, นมพาสเจอไรซ์ หรือนมสเตอริไลส์ ต่างกันอย่างไร และจะให้เด็กกินได้เมื่อใด
          นมกล่อง UHT, นมพาสเจอไรซ์ หรือนมสเตอริไลส์ เป็นนมครบส่วนหรือเป็นนมวัวทั้งหมดเหมือนกัน แต่มีการนำมาผ่านกระบวนการใช้ความร้อนทำลายเชื้อโรคที่อุณหภูมิและเวลาที่แตกต่างกัน ทำให้มีอายุการเก็บนานต่างกัน นมกล่อง UHT สามารถให้เด็กอายุ 1 ปีขึ้นไปกินได้ โดยให้ดูดจากหลอด วันละ 2-3 ครั้ง
          7. กินนมสมวัยควรจะกินอย่างไร
          การกินนมให้สมวัยเป็นการกินนมให้พอเหมาะกับความต้องการและพัฒนาการของทารก กล่าวคือทารกขวบปีแรกจะกินนมเป็นอาหารหลัก ควรให้กินนมแม่อย่างเดียวถึงอายุ 6 เดือน หรือถ้าไม่ได้กินนมแม่ควรใช้นมสูตร 1 แทน ใน 3 เดือนแรกให้กินนมทุก 3 ชั่วโมง หรือวันละ 8 ครั้ง ช่วงอายุ 3-4 เดือนขึ้นไป ควรให้นมทุก 4 ชั่วโมง หรือวันละ 6 ครั้ง เมื่อได้รับอาหารตามวัยหลังอายุ 6 เดือน ทารกสามารถหัดให้เลิกนมมื้อดึกได้ และมื้อนมก็จะลดลงเป็นสัดส่วนกับมื้ออาหารตามวัยที่เพิ่มขึ้น หลังอายุ 1 ปี นมจะเป็นอาหารที่ให้แคลเซียมสูง เด็กวัยนี้ควรดื่มนมรสจืดจากแก้วหรือใช้หลอดดูดจากกล่องวันละ 2-3 ครั้ง และควรเลิกดูดขวดนมก่อนอายุ 18 เดือน เพื่อที่เด็กจะได้กินอาหารหลักได้ตามปรกติ 3 มื้อ และไม่มีปัญหาจากการดูดขวดนมนาน

  ที่มา : โลกวันนี้วันสุข โดยพญ.สุนทรี รัตนชูเอก สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี (ร.พ.เด็ก)